Wizualizacja zagadnień naukowych

Tytuł projektu: Wizualizacja zagadnień naukowych – przykłady klasyczne w ujęciu nowych mediów cyfrowych

Kierownik projektu: Jakub Jernajczyk

Nr projektu: 72/UD/SKILLS/2014
Instytucja finansująca: Fundacja na Rzecz Nauki Polskiej
Program: SKILLS, INTER

Okres realizacji projektu: 01.12.2014 – 31.05.2016

Interdyscyplinarny projekt „Wizualizacja zagadnień naukowych – przykłady klasyczne w ujęciu nowych mediów cyfrowych” dotyczy badania poznawczych własności obrazu, ze szczególnym uwzględnieniem roli jaką w przybliżaniu zagadnień naukowych odgrywa ruchomy i programowalny obraz cyfrowy. Projekt zrealizowany został na dwóch wzajemnie przenikających się i uzupełniających płaszczyznach: naukowej i artystycznej. Opracowane narzędzia wykorzystane zostały również w obszarze edukacyjnym oraz popularyzatorskim.

J. Jernajczyk: MathArt, Uniwersytet Pedagogiczny im. KEN w Krakowie, marzec 2015

Idea projektu

.

Czynnikiem spajającym różne płaszczyzny projektu – teoretyczną, artystyczną, dydaktyczną i popularyza- torską – jest tzw. myślenie wzrokowe. Wedle Rudolfa Arnheima, „…twórcze myślenie w każdej dziedzinie poznania to myślenie percepcyjne” (R. Arnheim, Myślenie wzrokowe, 2011, s. 347). W ramach realizacji projektu zwrócono głównie uwagę na te zagadnienia z historii nauki, w wyjaśnieniu których obraz odgrywa szczególnie istotną rolę lub jest wręcz niezbędny do ich zrozumienia. Wiele takich przykładów można znaleźć w nauce starożytnej, w pracach uczonych średniowiecza oraz u pionierów nauki nowożytnej. Niezwykła umiejętność wizualizowania złożonych zagadnień matematycznych i fizycznych wskazuje na ponadprzeciętną wyobraźnię wzrokową wybitnych uczonych.

Obraz pełni ważną rolę poznawczą także w filozofii. Począwszy od czasów starożytnych aż po filozofię współczesną, wskazać można wiele przykładów obrazowych metafor, których zadaniem jest wyjaśnianie złożonych, abstrakcyjnych pojęć. Wystarczy tu wspomnieć bogatą symbolikę koła oraz kuli, które między innymi stanowiły metafory idei nieskończoności i doskonałości (Parmenides, Platon, Mikołaj z Kuzy), a także służyły do wizualizowania procesu rozwoju ludzkiej wiedzy (Popper, Quine, Heller). Wiele z tych obrazowych metafor, które z oczywistych względów przedstawiane mogły być wyłącznie w postaci statycznych rysunków, zakładało w swoim opisie zmianę, dynamikę, transformację. Dzisiaj posługując się obrazem ruchomym oraz mediami interaktywnymi możemy te zagadnienia znacznie lepiej przybliżać i wyjaśniać. Właśnie te nowe możliwości wizualizowania klasycznych zagadnień nauki stanowią główny przedmiot badań i refleksji teoretycznej.

Świadomość znaczenia percepcji i wyobraźni wzrokowej w nauce skłania również do podjęcia refleksji nad poznawczą rolą sztuki. Wedle Arnheima, „…sztuka jest potężnym narzędziem wzmacniania zdolności postrzegania, bez której twórcze myślenie nie jest możliwe w żadnej dziedzinie” (2011, s. 11). Sztuka może zatem przybliżać, wyjaśniać i naświetlać zagadnienia nauki. Szczególnie szerokie możliwości otwiera w tym obszarze sztuka nowych mediów, operująca ruchomym i programowalnym obrazem cyfrowym, który stanowi obecnie najefektywniejszy środek służący do przekazywania złożonych idei. W ramach realizacji projektu „Wizualizacja zagadnień naukowych – przykłady klasyczne w ujęciu nowych mediów cyfrowych” wybrane zagadnienia teoretyczne stały się podłożem dla kreacji o charakterze artystycznym.

Wykonawcy projektu

.

  • dr Jakub Jernajczyk – artysta wizualny, matematyk, ASP we Wrocławiu;
  • dr Bartłomiej Skowron – filozof, Politechnika Warszawska;
  • dr Marcin Czub – psycholog, Uniwersytet Wrocławski;
  • dr Justyna Głowala – filozof, Uniwersytet Wrocławski;
  • Dermot Wilson – artysta wizualny, Kanada.

Efekty i wyniki naukowe, artystyczne oraz edukacyjne

.

1. Artykuły i rozdziały w monografiach:

2. Wystąpienia konferencyjne i wykłady seminaryjne:

  • J. Jernajczyk: The circle – mathematical inspirations in philosophy and art, II Interdyscyplinarna Konferencja Naukowa TRANSGRESJE MATEMATYCZNE, Uniwersytet Pedagogiczny im. KEN, Kraków, 15-19.03.2015;
  • J. Jernajczyk: Ruch z bezruchu – poznawcze i ontologiczne podstawy powstawania dyskretnej iluzji ruchu,
    II ogólnopolska konferencja naukowa z cyklu Interdyscyplinarne Kategorie Kulturoznawstwa „Szybkość
    w kulturze”, UKSW, Warszawa, 20-21.05.2015;
  • J. Jernajczyk: Reprezentacje dyskretne – ontologiczne i epistemologiczne aspekty nieciągłej struktury statycznych i dynamicznych obrazów cyfrowych, II Ogólnopolska Konferencja Interdyscyplinarna z cyklu: Co i jak poznajemy przez obrazy? „Rzeczywistość i jej reprezentacje – od mimetyzmu do konstrukty- wizmu”, Kazimierz Dolny, 2-4.09.2015;
  • J. Jernajczyk: Matematyka wizualna – poznawcza rola obrazu w nauce, sztuce i edukacji, Seminarium
    z Dydaktyki, Filozofii i Podstaw Matematyki, Uniwersytet Pedagogiczny im. KEN w Krakowie, 10.12.2015;
  • J. Jernajczyk: Paradoksy ruchomych obrazów, sympozjum naukowo-artystyczne InMotion, Politechnika Wrocławska, 22.04.2016;

W powyższych punktach wykorzystano opracowania teoretyczne, przygotowane przez dr Justynę Głowalę, stanowiące przegląd klasycznej myśli filozoficznej w kontekście poznawczego znaczenia percepcji i wyobraźni wzrokowej.

3. Nowe narzędzia badawcze:

W ramach realizacji projektu opracowana została metodologia porównywania recepcji oraz poziomu zrozumienia treści naukowych prezentowanych przy pomocy obrazu statycznego oraz ruchomego (dr Marcin Czub, dr Jakub Jernajczyk). Powstały pomocnicze aplikacje interaktywne w środowisku UNITY. Przeprowadzone zostały wstępne badania pilotażowe.

Jakub Jernajczyk - GRANICE 2015, galeria KINO

4. Autorskie realizacje artystyczne:

5. Organizacja wystaw artystycznych:

  • Jakub Jernajczyk, Math Art, Uniwersytet Pedagogiczny w Krakowie, marzec 2015;
  • Dermot Wilson, Iterate: Notches and Spirals Derived from the Pseudo-circle, galeria ŁĄCZNIK, Wrocław,  czerwiec 2015;
  • Dermot Wilson, Emanate: Videos and Drawings, galeria KINO, Wrocław, czerwiec  2015;
  • Jakub Jernajczyk, Granice 2015, galeria KINO, Wrocław, grudzień 2015;
  • udział w wystawie Michał Jędrzejewski i preteksty przestrzeni, Galeria Test, Warszawa, listopad-grudzień 2015;
  • Jakub Jernajczyk, Polish Scientific Networks, wystawa towarzysząca otwarciu konferencji, Oratorium Marianum, Uniwersytet Wrocławski, czerwiec 2016.

6. Wykłady edukacyjne i popularyzatorskie:

  • J. Jernajczyk: Sztuka matematyczna i matematyka wizualna, projekt Matma nie gryzie, 30.10.2015 (IX L.O. we Wrocławiu) oraz 9.11.2015 (XIII L.O. we Wrocławiu);
  • J. Jernajczyk: Matematyka wizualna, Tydzień Matematyki  w VII L.O. we Wrocławiu, 20.03.2015 oraz 14.03.2016;
  • J. Jernajczyk: Myśląc obrazem, projekt Jestem z Wrocławia, więc myślę, 13.06.2016, 15.06.2016, ASP we Wrocławiu;
  • J. Jernajczyk: Myśląc obrazem, projekt Filomates , 14.05.2016, ASP we Wrocławiu.

Finansowanie projektu

.

Projekt „Wizualizacja zagadnień naukowych – przykłady klasyczne w ujęciu nowych mediów cyfrowych” został sfinansowany w ramach grantu badawczego, który był nagrodą w trzeciej edycji konkursu popularyzatorskiego INTER, organizowanego przez Fundację na rzecz Nauki Polskiej. Finał konkursu odbył się 22. listopada 2014 r. w Warszawie.

Poniżej obejrzeć można moje wystąpienie, które zdobyło III nagrodę:

stopkaFNP3

Brak możliwości komentowania.