Tytuł projektu: Filozoficzne ZOO
Kierownik projektu: Jakub Jernajczyk
Nr projektu: 90/UD/SKILLS/2014
Instytucja finansująca: Fundacja na Rzecz Nauki Polskiej
Program: SKILLS, konkurs eNgage
Okres realizacji projektu: 1.12.2014 – 31.01.2016
Strona internetowa: www.filozoficznezoo.pl
„Filozoficzne ZOO” to mój autorski projekt popularyzatorski, przybliżający wybrane zagadnienia z historii filozofii. Kluczem do wyboru omawianych problemów są zwierzęta, występujące w oryginalnych pismach słynnych filozofów, które służyły im do ilustrowania bądź wyjaśniania często przełomowych koncepcji. Przystępne, popularnonaukowe opisy poszczególnych zagadnień uzupełnione zostały komentarzem graficznym o charakterze humorystycznym.
Zawartość merytoryczna
Dotychczas udało mi się zidentyfikować ponad 45 zwierząt filozoficznych, do których odwoływali się wybitni myśliciele, m.in. Arystoteles, Platon, Bergson, James, Russell, Popper, Zenon z Elei, Putnam, Nagel, Heraklit, Ksenofanes, Protagoras, Buridan, Ockham, Chryzyp, Św. Tomasz z Akwinu, Hume, Wittgenstein, Eubulides, Bacon, Diogenes, Hobbes, Nietzsche, Kant, Sokrates, Hegel, Quine.
Mrówka Putnama. Czy idąca po piasku mrówka napisała „nic”, czy nic nie napisała?
W ramach projektu eNgage (od grudnia 2014 do stycznia 2016) opracowałem 25 zwierząt filozoficznych: koń Arystotelesa, małpy Borgesa, wróble i koń Rawlsa, świnie Protagorasa, gotowane żaby, panga Heraklita, nietoperz Nagela, mrówka Putnama, kurczak Russella, koń Platona, kaczko-zając Wittgensteina, sowa/nietoperz Arystotelesa, byki, lwy i konie Ksenofanesa, kogut Diogenesa, ameba Poppera, motyl Lorenza, charty Hume’a, panda Heraklita, muchy Wittgensteina, łabędzie Poppera, żuk Wittgensteina, kruki Hempela, wąż Nietzschego, kot Schrödingera.
Na dopracowanie (merytoryczne bądź graficzne) czekają: mrówki, pająki i pszczoły Bacona, świnie Milla, słoń i ślepcy, wiewiórka Jamesa, lew Wittgensteina, kot Kanta, lis i lew Machiavelliego, pies Diogenes, wielbłądzi nos, osioł Buridana, wilki Hobbesa, krowy Hardina, wół Tomasz, krokodyl Eubulidesa, giez Sokrates, sowa Hegla, jeże i lisy Berlina, kura Bacona, króliki Quine’a.
Część z wymienionych zagadnień została opracowana teoretycznie przez specjalistów: dr Justynę Głowalę
i dr. Rolanda Zarzyckiego. Autorskie interpretacje wybranych koncepcji konsultowane były ze znawcami historii filozofii oraz dydaktyki filozoficznej: dr. Wojciechem Ostrowskim, dr. Łukaszem Nyslerem,
dr. Bartłomiejem Skowronem.
Spotkania z młodzieżą
Niezwykle istotnym elementem projektu, który ma wyraźny wpływ na ostateczny kształt zbioru „Filozoficzne ZOO” są opinie i sugestie odbiorców, głównie młodzieży gimnazjalnej oraz licealnej. Dotyczy to zarówno warstwy merytorycznej (sposób opisywania oraz komentowania zagadnień filozoficznych) jak i estetycznej (preferencje odnośnie stylu rysunków). W trakcie realizacji projektu odbyło się kilka spotkań w formie warsztatów bądź wykładów, podczas których gromadziłem opinie i uwagi słuchaczy:
- 17.04.2015, IX L.O. we Wrocławiu, 9 osób (III klasa liceum)
- 20.04.2015, IX L.O. we Wrocławiu, 16 osób (III klasa liceum)
- 12.06.2015, Wrocławska Wszechnica Filozoficzna, IX L.O., 26 osób (grupa mieszana)
- 27.11.2015, konferencja WrocZofia, czyli filozoficzna edukacja we Wrocławiu, Instytut Filozofii Uniwersytetu Wrocławskiego, około 45 osób (grupa mieszana, głównie studenci, nauczyciele i wykładowcy)
- 14.12.2015, Gimnazjum nr 14 we Wrocławiu, 24 osoby (III klasa gimnazjum)
- 21.12.2015, Gimnazjum nr 14 we Wrocławiu, 19 osób (III klasa gimnazjum)
- 19.01.2016, VII L.O. we Wrocławiu, 13 osób (I i II klasa liceum)
Poniższy film prezentuje fragmenty wykładu, który odbył się w ramach Wrocławskiej Wszechnicy Filozoficznej, 12 czerwca 2015 r. w Auli IX L.O. im. Juliusza Słowackiego we Wrocławiu:
Planowane formy prezentacji
- Zestaw rysunków w formie elektronicznej funkcjonował będzie jako pakiet prezentacyjny, na bazie którego opracowywane będą zarówno pojedyncze wykłady popularyzatorskie, jak i cykliczne lekcje filozofii.
- Rysunki powiększone do formatu plakatów, uzupełnione odpowiednim komentarzem tekstowym, prezentowane będą na wystawach artystycznych.
- Wybrany pakiet ilustracji zaprezentowany zostanie na stronie internetowej oraz na profilu fb projektu.
- Część grafik zostanie również ożywiona w postaci krótkich animacji cyfrowych.
- Poszczególne ilustracje, wraz z popularyzatorskim wyjaśnieniem ukazywały się będą w kolejnych numerach czasopisma Filozofuj.
- Ostateczną formą realizacji projektu ma być książka Filozoficzne ZOO.
Oryginalność i wartość popularyzatorska
Przedstawienie historii filozofii za pośrednictwem występujących w niej zwierząt jest pomysłem oryginalnym (jego pierwsza, szkicowa wersja narodziła się już w 2007 r.). O ile mi wiadomo, w obszarze popularyzacji filozofii nikt nie zastosował dotąd podobnego klucza. Dzięki interdyscyplinarnemu – naukowo-artystycznemu podejściu „Filozoficzne ZOO” ma szansę dotrzeć do szerokiego grona odbiorców (uczniów, studentów i dorosłych) i zachęcić ich do dalszego zgłębiania zagadnień filozoficznych.
Pierwsze opinie specjalistów oraz reakcje odbiorców wskazują, że „Filozoficzne ZOO” może okazać się bardzo skuteczną metodą popularyzacji filozofii. Zwierzęta wzbudzają naturalną sympatię zarówno dzieci jak i dorosłych. Równocześnie świetnie poddają się graficznym eksperymentom i satyrycznym komentarzom.
Już sam tytuł „Filozoficzne ZOO” intryguje i zachęca do sprawdzenia co się za nim kryje.
Finansowanie
Projekt „Filozoficzne ZOO” realizowany jest w ramach grantu będącego nagrodą w popularyzatorskim konkursie eNgage 2014, organizowanym przez Fundację na rzecz Nauki Polskiej (program SKILLS).
